August 13, 2020, by Lynn Fotheringham

Η Κρυπτεία – Μέρος 2ο

(Read in English.) (Ενημερώθηκε 24/08/20.)

Τρεις, των Kieron Gillen και Ryan Kelly, κεφάλαιο 1^ο, συνέχεια. [Για μια εισαγωγή στο Τρεις, δείτε εδώ.]

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ, ΦΟΝΟΣ ΤΩΝ ΥΠΟΔΟΥΛΩΝ, ΒΙΑ

 

Στο προηγούμενο post εισήγαγα τον σπαρτιατικό θεσμό που αποκαλείται κρυπτεία και έδειξα πως ο τρόπος με τον οποίο απεικονίζεται στον πρόλογο των Τριών ταιριάζει απόλυτα με την περιγραφή που δίνεται στον Πλούταρχο (Λυκούργος 28). Στοιχεία σχετικά με τον τρόπο παρουσίασης των νέων που συμμετείχαν στο θεσμό της κρυπτείας βασίζονται σε ερμηνείες μίας άλλης αρχαίας πηγής, συγκεκριμένα των Νόμων του Πλάτωνα (633b-c):

ΜΕΓΙΛΛΟΣ: Ἔτι τοίνυν καὶ τὸ τέταρτον [τῆς ἀνδρείας ἐπιτήδευμα] ἔγωγε πειρῴμην ἂν λέγειν τὸ περὶ τὰς καρτερήσεις τῶν ἀλγηδόνων πολὺ παρ᾿ ἡμῖν* γιγνόμενον ἔν τε ταῖς πρὸς ἀλλήλους ταῖς χερσὶ μάχαις καὶ ἐν ἁρπαγαῖς τισὶ διὰ πολλῶν πληγῶν ἑκάστοτε γιγνομέναις· ἔτι δὲ καὶ κρυπτεία τις ὀνομάζεται θαυμαστῶς πολύπονος πρὸς τὰς καρτερήσεις, χειμώνων τε ἀνυποδησίαι καὶ ἀστρωσίαι καὶ ἄνευ θεραπόντων αὐτοῖς ἑαυτῶν διακονήσεις, νύκτωρ τε πλανωμένων διὰ πάσης τῆς χώρας καὶ μεθ᾿ ἡμέραν. Αρχαίο κείμενο από την έκδοση του R.G. Bury, Loeb Classical Library τ.187, 1926.

ΜΕΓΙΛΛΟΣ: Τώρα όμως θα μπορούσα να προσπαθήσω να εξετάσω τον τέταρτο [τρόπο με τον οποίο ο νομοθέτης στη Σπάρτη προωθεί την ανδρεία], εκείνον που έχει να κάνει με την εκπαίδευση στο να υπομένουμε* με καρτερία τον πόνο, την οποία έχουμε περί πολλού, μιας και οι μάχες σώμα με σώμα μεταξύ μας, καθώς και οι διάφορες αρπαγές συνεπάγονται συχνούς τραυματισμούς. Ακολούθως, κι εκείνη η επονομαζόμενη κρυπτεία αποτελεί εξόχως επίπονη μορφή εκπαίδευσης στην καρτερία, μιας και οι άνδρες βγαίνουν το χειμώνα ξυπόλυτοι, δίχως στρωσίδια ή υπηρέτες, μα φροντίζοντας οι ίδιοι για τις καθημερινές τους ανάγκες περιπλανώμενοι μέρα και νύχτα στην ύπαιθρο. Απόδοση στα νέα ελληνικά: Στέφανος Αποστόλου.

*Η λέξη ‘ἡμῖν’ (α’ πληθυντικό) χρησιμοποιείται γιατί ο ομιλητής, σε αυτό το σημείο του διαλόγου, είναι ένας Σπαρτιάτης, αλλά να έχετε υπόψη ότι ο διάλογος είναι γραμμένος από τον Πλάτωνα, έναν Αθηναίο.

Σε αντίθεση με τον Πλούταρχο, ο Πλάτωνας εδώ δεν λέει τίποτα σχετικά με τον φόνο των ειλώτων στο πλαίσιο της κρυπτείας, αλλά αυτό μπορεί να οφείλεται απλά στο ότι δίνει έμφαση στην «καρτερία απέναντι στον πόνο» από τους Σπαρτιάτες. Οι άλλες αναφορές του, «οι μάχες σώμα με σώμα μεταξύ μας καθώς και οι διάφορες αρπαγές», απέχουν πολύ από το να είναι πλήρεις περιγραφές των πρακτικών που συζητάμε.

Αυτό το χωρίο έχει ερμηνευθεί από κάποιους ιστορικούς ως ένδειξη πως η κρυπτεία ήταν ένα είδος τελετής μετάβασης των νέων Σπαρτιατών (ή εκείνων με τις καλύτερες επιδόσεις) που γινόταν σε μία συγκεκριμένη ηλικία. Στους Τρεις, η επινοημένη λεπτομέρεια του βαμμένου προσώπου υπαινίσσεται μια πιθανή τελετουργική διάσταση της κρυπτείας. Το γεγονός ότι οι νέοι εμφανίζονται γυμνοί στο κόμικ αντλείται από τη φράση «βγαίνουν το χειμώνα ξυπόλυτοι» και υπονοεί την αντοχή στον πόνο («να υπομένουμε με καρτερία τον πόνο»). Ο Kieron έχει επίσης πει ότι αυτή η εξάσκηση και η τελετουργική διάσταση της κρυπτείας τον οδήγησε στη σύνδεση με την άθληση· είναι ευρέως γνωστό ότι οι Έλληνες συμμετείχαν γυμνοί στα αθλήματα.

Εδώ είναι η συζήτηση για την κρυπτεία μεταξύ του Kieron και του ιστορικού συμβούλου, Stephen Hodkinson, στο ΤΡΕΙΣ: ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ – αντίγραφο της οποίας βρίσκεται στο πίσω μέρος του βιβλίου:

Οι πιο πρόσφατες δημοσιεύσεις για την κρυπτεία (τις οποίες εγώ γνωρίζω) είναι στα ιταλικά, τα γαλλικά και τα γερμανικά. Παρακάτω μπορείτε να βρείτε μερικούς συνδέσμους για κάποια άρθρα ελεύθερης πρόσβασης.

Στο επόμενο post θα εξετάσουμε μερικές ακόμη λεπτομέρειες σχετικά με το πως η κρυπτεία παρουσιάζεται στον πρόλογο.

 

Βιβλιογραφία:

Massimo Nafissi, ‘Kryptaiai spartane’ [στα ιταλικά], στο Los espacios de la esclavitud y la dependencia desde la antigüedad (επιμ. Beltrán, Sastre & Valdés) 2015, σσ. 201-229 [η περίληψη στα αγγλικά εδώ].

• Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι ο Πλάτωνας περιγράφει μία πρωιμότερη εκδοχή της κρυπτείας, ενώ η πιο φονική εκδοχή του Πλουτάρχου αντανακλά μία υστερότερη εξέλιξη.

Jean-Christophe Couvenhes, ‘Les kryptoi spartiates’ [στα γαλλικά], στο Sparte hellénistique: IVe–IIIe siècles avant notre ère (επιμ. Christien & Legras) 2014, σσ. 45–76 [η περίληψη στα αγγλικά εδώ].

• Ο συγγραφέας επιχειρηματολογεί υπέρ μίας λιγότερο τελετουργικής, περισσότερο στρατιωτικής ερμηνείας της κρυπτείας.

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ενδέχεται να αναφέρω ή να παραθέσω σχόλια αυτού του post είτε σε επόμενα blog posts είτε σε επιστημονική δημοσίευση. Περισσότερες πληροφορίες (στα αγγλικά) σχετικά με την έρευνα κοινού εδώ, συμπεριλαμβανομένων της Πολιτικής Απορρήτου και τρόπων απόκτησης του βιβλίου (και στην ελληνική μετάφραση).

 

Αποσπάσματα από το Τρεις © 2019 Kieron Gillen & Ryan Kelly. Χρησιμοποιήθηκαν με την άδεια των δημιουργών.

Μετάφραση-Επιμέλεια: Τζίνα Ρέκκα.

• Share on Facebook
• Share on Twitter
• Share on Google+
• Share on LinkedIn