September 1, 2020, by Lynn Fotheringham

Οι πιο υπόδουλοι και οι πιο ελεύθεροι

(Read in English.) (Ενημερώθηκε 25/09/20.)

Τρεις, των Kieron Gillen και Ryan Kelly, κεφάλαιο 1^ο, συνέχεια. [Για μια εισαγωγή στο Τρεις, δείτε εδώ.]

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΤΟΗΤΑ

 

Σε αυτό το τελευταίο (τουλάχιστον για την ώρα) post για το 1^ο κεφάλαιο, επιστρέφω στο πρώτο από τα καρέ που έχουμε δει ως τώρα. Πρόκειται για την κατακλείδα της βασικής εισαγωγής για τους είλωτες και συνοψίζει τη φύση της Σπάρτης.

Η ίδια φράση χρησιμοποιείται επίσης σαν επίγραμμα στο σύνολο της σειράς. Εμφανίζεται στο οπισθόφυλλο των πέντε ξεχωριστών τευχών της αρχικής έκδοσης στα αγγλικά και στο εσώφυλλο της συλλογικής έκδοσης και στις δύο γλώσσες.

Όπως γίνεται σαφές στην εκδοχή του ρητού ως επίγραμμα, αυτή η περιγραφή της Σπάρτης αποδίδεται σε έναν Αθηναίο, τον Κριτία, ο οποίος ήταν αριστοκράτης, αντιδημοκρατικός και μεγάλος υποστηρικτής της Σπάρτης. Έζησε στα τέλη του 5^ου αι. π.Χ., ήταν μέλος του κύκλου του Σωκράτη και ξάδερφος του Πλάτωνα. Ο ίδιος έγραψε ποιήματα, δράματα και φιλοσοφικά έργα, κανένα εκ των οποίων δεν σώζεται. Γνωρίζουμε αρκετά για τον ρόλο του στην ιστορία (τον οποίο δε θα εξετάσουμε λεπτομερώς εδώ), όσα όμως γνωρίζουμε για τα έργα του προέρχονται από αποσπάσματα, για παράδειγμα αναφορές, παραθέσεις και παραφράσεις σε έργα υστερότερων συγγραφέων.

Η συγκεκριμένη φράση πιθανώς βρισκόταν στο έργο του, Λακεδαιμονίων Πολιτεία. Η φράση παρατίθεται αυτούσια ή παραφρασμένη (άγνωστο τι από τα δύο) στον λόγο ενός ρήτορα του 4^ου αι. μ.Χ., του Λιβάνιου. Το χωρίο είναι επίσης γνωστό ως «Κριτίας, Απόσπασμα 37 DK», δηλαδή είναι το 37^ο στη συλλογή αποσπασμάτων από πρώιμα φιλοσοφικά έργα του Hermann Diels, αναθεωρημένη από έναν άλλο ερευνητή, τον Walter Kranz (6^η έκδοση, 1952· o παραπάνω σύνδεσμος οδηγεί σε μια εικόνα από την 9η έκδοση, τόμος 2).

Το χωρίο παρακάτω είναι από τον Λιβάνιο στο λόγο Περί Δουλείας (25.63), οπότε η αναφορά στη σχέση των Σπαρτιατών με τους είλωτες είναι επί του θέματος:

… καὶ περὶ ὧν Κριτίας φησίν, ὡς μάλιστα δοῦλοί τε ἐν Λακεδαίμονι καὶ ἐλεύθεροι. Έκδοση κειμένου Richard Förster, εκδόσεις Teubner, 1903.

…όπως λέει σχετικά ο Κριτίας, ότι στη Λακεδαίμονα ζουν οι περισσότερο υπόδουλοι και οι περισσότερο ελεύθεροι. Απόδοση στα νέα ελληνικά: Στέφανος Αποστόλου.

Το εύστοχο σχόλιο του Κριτία είναι μία εύστοχη υπενθύμιση ότι τα κατορθώματα της σπαρτιατικής κοινωνίας βασίζονταν στην εκμετάλλευση της τάξης των δούλων από τους ελεύθερους, κάτι το οποίο συνέβαινε σε όλες τις αρχαίες ελληνικές κοινωνίες. Ωστόσο, οι σχέσεις μεταξύ ελεύθερων και δούλων διέφεραν από πόλη σε πόλη σε επιμέρους λεπτομέρειες.

Θα κλείσω αυτό το post με τη σημείωση του Kieron στο καρέ:

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ενδέχεται να αναφέρω ή να παραθέσω σχόλια αυτού του post είτε σε επόμενα blog posts είτε σε επιστημονική δημοσίευση. Περισσότερες πληροφορίες (στα αγγλικά) σχετικά με την έρευνα κοινού εδώ, συμπεριλαμβανομένων της Πολιτικής Απορρήτου και τρόπων απόκτησης του βιβλίου (και στην ελληνική μετάφραση).

 

Αποσπάσματα από το Τρεις © 2019 Kieron Gillen & Ryan Kelly. Χρησιμοποιήθηκαν με την άδεια των δημιουργών.

Μετάφραση-Επιμέλεια: Τζίνα Ρέκκα.

• Share on Facebook
• Share on Twitter
• Share on Google+
• Share on LinkedIn