July 16, 2020, by Lynn Fotheringham

Στενύκλαρος

(Read in English.) (Διορθώθηκε 01/09/20.)

Τρεις, των Kieron Gillen και Ryan Kelly, κεφάλαιο 1^ο, συνέχεια. [Για μια εισαγωγή στο Τρεις, δείτε εδώ.]

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΗΤΑ, ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ, ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΒΙΑ, ΘΑΝΑΤΟΣ, ΕΙΚΟΝΕΣ ΒΙΑΣ

 

Σε προηγούμενο post αναφέρθηκα στο εγκώμιο του Τερπάνδρου για τον παλαιό Αρίμνηστο, ο οποίος σκότωσε τον Πέρση αρχιστράτηγο Μαρδόνιο στις Πλαταιές. Ο Αρίμνηστος του κόμικ φάνηκε να απολαμβάνει αυτή την ιστορία. Όμως ο Τέρπανδρος είχε και άλλα να πει…

Πρέπει να γυρίσετε σελίδα για να μάθετε τι γίνεται παρακάτω, κάτι που συμβαίνει την πιο κατάλληλη στιγμή, καθώς η κατάσταση αλλάζει δραματικά με το γύρισμα της σελίδας.

Αυτή είναι η πρώτη φορά που αναφέρεται ευθέως στο κόμικ η θέση της Σπάρτης στα πολιτικά τεκταινόμενα του 4^ου αιώνα. Η Σπάρτη του 364 π.Χ. είναι πολύ διαφορετική από εκείνη που είχε θριαμβεύσει (μαζί με άλλους Έλληνες) επί των Περσών στις Πλαταιές.

Άλλα γεγονότα εκείνης της περιόδου, όπως η μάχη στα Λεύκτρα (371 π.Χ.) και η δημιουργία της ανεξάρτητης Μεσσήνης (370/69 π.Χ.), θα καλυφθούν λεπτομερώς στο 2^ο κεφάλαιο. Η αντίληψη ότι η δύναμη της Σπάρτης δεν είναι αυτή που ήταν παλαιότερα διαβιβάζεται επιτυχώς στον αναγνώστη στο συγκεκριμένο σημείο όπου ο Τέρπανδρος αναφέρει ότι η Σπάρτη έχασε την περιοχή της Μεσσήνης, στα δυτικά της. Η Σπάρτη είχε κατακτήσει την Μεσσήνη πιθανότατα τον 8^ο αιώνα π.Χ. και τη διατήρησε υπό τον έλεγχό της έκτοτε, μετατρέποντας σχεδόν όλους τους κατοίκους της (ενν. Μεσσήνης) σε είλωτες (μία κατάσταση που ομοιάζει με την δουλεία).

Το περιστατικό που αναφέρει ο Τέρπανδρος έλαβε χώρα δεκαετίες πριν [«όταν ήταν δική σας» (ενν. Μεσσήνη)]. Ό,τι έχει πει ως τώρα έχει ήδη ενοχλήσει τον Αρίμνηστο και τους άλλους Σπαρτιάτες. Ο Τέρπανδρος όμως συνεχίζει να ρίχνει λάδι στη φωτιά:

Το περιστατικό αναφέρεται στον Ηρόδοτο (9.64.2):

ἀποθνήσκει δὲ Μαρδόνιος ὑπὸ Ἀειμνήστου ἀνδρὸς ἐν Σπάρτῃ λογίμου, ὃς χρόνῳ ὕστερον μετὰ τὰ Μηδικὰ ἔχων ἄνδρας τριηκοσίους συνέβαλε ἐν Στενυκλήρῳ πολέμου ἐόντος Μεσσηνίοισι πᾶσι, καὶ αὐτός τε ἀπέθανε καὶ οἱ τριηκόσιοι. Αρχαίο κείμενο από την έκδοση του A.D. Godley, Loeb Classical Library τ. 120, 1925.

Ο δε Μαρδόνιος σκοτώθηκε στη μάχη από τον Αείμνηστο, άνδρα επιφανή στη Σπάρτη, ο οποίος, αρκετά μετά από τα Μηδικά, έχοντας τριακόσιους άνδρες, έδωσε μάχη εναντίον όλου του στρατού των Μεσσηνίων στη Στενύκλαρο ͘τόσο αυτός, όσο και οι τριακόσιοι, βρήκαν το θάνατο. Απόδοση στα νέα ελληνικά: Στέφανος Αποστόλου.

Ο Ηρόδοτος δεν μας δίνει τη χρονολογία αυτής της σύγκρουσης· είναι πιθανό όμως να έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της επανάστασης των ειλώτων, ύστερα από έναν ισχυρό σεισμό το 464 π.Χ.· αυτή η επανάσταση ήταν αρκετά σημαντική για να δικαιολογήσει τον όρο «πόλεμος». Αν ο Αρίμνηστος ήταν σε νεαρή ηλικία (μεταξύ 20 και 30 ετών) το 479 (ενν. στις Πλαταιές), θα μπορούσε άνετα να είχε λάβει μέρος σε εκστρατείες στα τέλη της δεκαετίας του 460. Ωστόσο, θα μπορούσαν να υπάρχουν και άλλες περίοδοι «πολέμου», για τις οποίες δε γνωρίζουμε κάτι.

Όπως έχω επισημάνει και αλλού, ο αριθμός 300 εμφανίζεται ξανά και ξανά στην ιστορία της Σπάρτης. Ο Αρίμνηστος δεν ήταν βασιλιάς, οπότε οι συγκεκριμένοι 300 πιθανότατα δεν ήταν η βασιλική σωματοφυλακή.

Η σημείωση του Kieron εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι οι ιστορίες είναι επηρεασμένες από την οπτική γωνία αυτών που τις αφηγούνται:

Το κείμενο του Ηροδότου υποδηλώνει μία μάχη και έναν σημαντικό αριθμό αντιπάλων. Οι Σπαρτιάτες μπορεί να πίστευαν ότι οι Μεσσήνιοι δεν ήταν παρά ένας ανοργάνωτος όχλος, εναντίον των οποίων 300 άνδρες έφταναν και περίσσευαν. Αν ισχύει αυτό, φαίνεται ότι δεν τα υπολόγισαν σωστά, καθώς σκοτώθηκαν και οι 300, θυμίζοντας στον Τέρπανδρο τις Θερμοπύλες. Το γεγονός ότι σκοτώθηκαν και οι 300 πολεμιστές είναι εντυπωσιακό, αλλά η απόδοση της ιστορίας από τον Τέρπανδρο, η οποία εμφανίζει τους Μεσσήνιους εντελώς ανοργάνωτους και στρατιωτικά απαίδευτους, είναι ακόμη πιο εντυπωσιακή.

Να σημειωθεί ότι ο Ηρόδοτος δεν αναφέρει την ιστορία σχετικά με την πέτρα. Αυτή η λεπτομέρεια, όπως ίσως να θυμάστε από το προηγούμενο post, προέρχεται από την περιγραφή του Πλουτάρχου για τις Πλαταιές (Αριστείδης 19.1):

καὶ τὸν Μαρδόνιον ἀνὴρ Σπαρτιάτης ὄνομα Ἀρίμνηστος ἀποκτίννυσι, λίθῳ τὴν κεφαλὴν πατάξας, … Αρχαίο κείμενο από την έκδοση του Bernadotte Perrin, Loeb Classical Library τ.47, 1914

Τον Μαρδόνιο τον σκότωσε ένας Σπαρτιάτης ονόματι Αρίμνηστος, συντρίβοντάς του το κεφάλι με μια πέτρα, … Απόδοση στα νέα ελληνικά: Στέφανος Αποστόλου.

Ο Kieron αναγνωρίζει το εξής:

Η προσπάθεια του Τερπάνδρου να αναβαθμίσει μια «ταπεινή ενέδρα των ειλώτων» σε ύψιστη πράξη ηρωισμού δίνει έμφαση στο γεγονός ότι πέτυχαν τέτοιο κατόρθωμα χωρίς καν να έχουν τον βασικό οπλισμό. Ο Kieron γνωρίζει ότι έχει μεταφέρει την λεπτομέρεια της πέτρας (ως φονικό όπλο) από την μία μάχη στην άλλη. Ο Τέρπανδρος όμως το γνωρίζει; Αυτό δεν είναι ξεκάθαρο στο κείμενο, αλλά δεν έχει και ιδιαίτερη σημασία. Μπορεί να κάνει αυτό το λάθος επίτηδες ή να αυτοσχεδιάζει σχετικά με τα θέματα που ενδιαφέρουν τον ίδιο. Σε κάθε περίπτωση, εξυμνεί τον άγνωστο, ανεκπαίδευτο, ξεχασμένο είλωτα.

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ενδέχεται να αναφέρω ή να παραθέσω σχόλια αυτού του post είτε σε επόμενα blog posts είτε σε επιστημονική δημοσίευση. Περισσότερες πληροφορίες (στα αγγλικά) σχετικά με την έρευνα κοινού εδώ, συμπεριλαμβανομένων της Πολιτικής Απορρήτου και τρόπων απόκτησης του βιβλίου (και στην ελληνική μετάφραση).

 

Αποσπάσματα από το Τρεις © 2019 Kieron Gillen & Ryan Kelly. Χρησιμοποιήθηκαν με την άδεια των δημιουργών.

Μετάφραση-Επιμέλεια: Τζίνα Ρέκκα.

• Share on Facebook
• Share on Twitter
• Share on Google+
• Share on LinkedIn